ΒΑΣΙΛΗΣ Ι. ΓΕΡΓΑΤΣΟΥΛΗΣ

Δημοσιεύτηκε στο ηλεκτρονικό λογοτεχνικό περιοδικό Fractal το διήγημά μου “Σκιά”. Ευχαριστώ τη συντακτική επιτροπή του περιοδικού. Διαβάστε το στον σύνδεσμο που ακολουθεί:

Διήγημα: “Σκιά”

Σκιά

Η σκιά μου είναι πολύ επικίνδυνη. Πάει καιρός που την έχω υποπτευθεί. Τελευταία όμως σιγουρεύτηκα πως εξυφαίνει πίσω απ’ την πλάτη μου ένα σωρό πονηριές και πλεκτάνες. Κάθε βράδυ που πάω στο κρεβάτι μου για να κοιμηθώ, έρχεται και ξαπλώνει ήσυχα-ήσυχα δίπλα μου. Παριστάνει πως είναι αθώα. Μα εμένα δεν μπορεί να με ξεγελάσει. Ξέρω πως καραδοκεί και πως σχεδιάζει να μου επιτεθεί όταν με βρει αδύναμο.

Απόψε αποφάσισα να κινηθώ πρώτος για να έχω εγώ το πλεονέκτημα του αιφνιδιασμού. Λέω από μέσα μου, «τώρα είναι η σωστή στιγμή», και σηκώνομαι βιαστικά απ’ το στρώμα μου. Πάραυτα σηκώνεται και εκείνη. Αν και τόση ώρα παρίστανε την κοιμισμένη, η ταχύτητα που αντέδρασε αποκαλύπτει πως βρισκόταν διαρκώς σε πλήρη ετοιμότητα και επαγρύπνηση. Λαμβάνοντας τις προφυλάξεις μου την ακολουθώ για να μάθω πού πηγαίνει. Λαμβάνοντας τις προφυλάξεις της με ακολουθεί για να μάθει πού πηγαίνω. Διασχίζω όλο το σπίτι περνώντας από δωμάτιο σε δωμάτιο. Η σκιά μου αντιγράφει τις κινήσεις μου. Κι εγώ αντιγράφω τις δικές της. Γλιστρά σαν κατάσκοπος από τοίχο σε τοίχο. Όταν μπαίνω στην κουζίνα, τη βρίσκω να στέκεται στον απέναντι τοίχο, σκοτεινή και απειλητική. Την κοιτάζω. Με κοιτάζει. Κοιταζόμαστε. Σηκώνω απότομα το δεξί μου χέρι και τη ραπίζω δυνατά στο αριστερό μάγουλο.

-Να, για να μάθεις! της φωνάζω.

Χωρίς να χάσει καθόλου χρόνο σηκώνει κι εκείνη το αριστερό της χέρι και με χαστουκίζει, το ίδιο δυνατά, στο δεξί μάγουλο.

Αφήνω ένα ουρλιαχτό γεμάτο τρόμο. Την ίδια στιγμή ουρλιάζει δυνατά και η σκιά μου. Ενώ ακούω καθαρά το δικό μου ουρλιαχτό, το δικό της δεν μπορώ να τ’ ακούσω. Όχι, δεν κουφάθηκα, αφού ακούω ευκρινώς τα τριζόνια που παίζουν τις μελωδικές ροκάνες τους έξω απ’ το παράθυρό μου μέσα στη νύχτα. Σκέφτομαι πως μάλλον τα σκιώδη φαντάσματα δε διαθέτουν φωνή και γι’ αυτό ουρλιάζουν άφωνα. Ίσως δε διαθέτουν καν λαρύγγι. Να λοιπόν γιατί δεν μπορώ να τ’ ακούσω. Ούτε σώμα διαθέτουν. Τίποτα δε διαθέτουν. Είναι ανύπαρκτα γι’ αυτό δεν μπορώ και να τα δω. Σκέτες σκιές είναι. Και δεν είναι διόλου φαντάσματα. Έτσι μου λέει η λογική, μα έλα που η καρδιά μου δεν παραδέχεται…

Εγώ, πάντα ασταθής και ονειροπόλος, αποκηρύσσω τη λογική και παρασύρομαι σαν ξερό φθινοπωρινό πλατανόφυλλο απ’ τους ορμητικούς χειμάρρους της καρδιάς. Ο γιατρός που με παρακολουθεί λέει πως πάσχω από sciophobia. Είναι ειδικός στις φοβίες και όλοι οι ασθενείς που τον επισκέπτονται λένε πως κάνει σωστές διαγνώσεις. Υποθέτω πως πράγματι πάσχω από sciophobia, αφού φοβάμαι τις σκιές. Τρέμω όταν τις βλέπω, έστω κι αν είναι βουβές, έστω κι αν είναι άσαρκες, έστω κι αν είναι αδειανά πουκάμισα.

Περισσότερο φοβάμαι τη δική μου σκιά, που είναι πιο ύπουλη απ’ όλες. Γι’ αυτό, αμέσως μετά απ’ την αποψινή τραυματική επαφή μου μαζί της, τρέχω πανικόβλητος στο κρεβάτι μου και χώνομαι κάτω απ’ το πυκνοϋφασμένο και σκουρόχρωμο σεντόνι μου. Εδώ κάτω δε φτάνει κανένα φως, εδώ κυριαρχεί η πηχτή νύχτα, εδώ καταργούνται όλες οι σκιές. Μένω ζαρωμένος και ακίνητος σ’ αυτή τη θέση. Ώρες μετά αποκοιμιέμαι εξαντλημένος.

Η σκιά μου δεν ξαναφάνηκε την υπόλοιπη νύχτα. Ίσως μπερδεύτηκε, έχασε τα ίχνη μου και δε βρίσκει τον δρόμο να έρθει στο κρεβάτι μου. Ίσως βολοδέρνει ακόμα μέσα στην κουζίνα και με ψάχνει κάτω απ’ το τραπέζι, ανάμεσα στις καρέκλες ή πίσω απ’ το ψυγείο. Μα εγώ είμαι προστατευμένος εδώ, χωμένος κάτω απ’ το σεντόνι μου και κοιμάμαι.

Στον ύπνο μου βογκάω γιατί πονώ το δεξί μου χέρι. Μα δεν πονώ καθόλου το αριστερό μου μάγουλο.

Ευχαριστώ τη συντακτική επιτροπή του λογοτεχνικού ιστολογίου Fractal για τη δημοσίευση 4 διηγημάτων μου “Ονειρικά ταξίδια με το… GPS της καρδιάς” στο τεύχος 156 (23/01.2024). Διαβάστε τα στον σύνδεσμο που ακολουθεί:

4 μικροδιηγήματα. Ονειρικά ταξίδια… με το GPS της καρδιάς

Με το GPS της καρδιάς

Μπήκε στο αυτοκίνητό του, πληκτρολόγησε στο GPS τον τόπο που επιθυμούσε να μεταβεί, «οδός Ονείρων», και ακολούθησε τις οδηγίες. «Συνεχίστε ευθεία για οχτακόσια μέτρα, στρίψτε αριστερά, μετά από διακόσια τριάντα μέτρα στρίψτε δεξιά…, φτάσατε στον προορισμό σας». Μια επιγραφή στη γωνία, «οδός Ονείρων», επιβεβαίωνε πως το μηχάνημα τον είχε κατευθύνει σωστά.

Κοίταξε γύρω του. Ο δρόμος ήταν σκοτεινός, γεμάτος λακκούβες, πνιγμένος από πανύψηλες πολυκατοικίες, ούτε ένα δέντρο πουθενά, τα σκουπίδια ήταν σκορπισμένα έξω απ’ τους κάδους, πολλά αυτοκίνητα και μηχανάκια ήταν παρκαρισμένα πάνω στα στενά πεζοδρόμια με τις φθαρμένες πλάκες.

Ένιωσε πως το μέρος που είχε φτάσει δεν ήταν το σωστό. Θύμωσε με τον εαυτό του που εμπιστεύτηκε ένα άσχετο μηχάνημα.

Στάθμευσε στην άκρη του δρόμου το αυτοκίνητό του, πέταξε το GPS στα σκουπίδια κι έφυγε πεζός να βρει την αληθινή «οδό Ονείρων». Αυτή τη φορά θα ακολουθούσε το… GPS της καρδιάς του.

Το πηγάδι

Μια έναστρη νύχτα άνοιξε το καπάκι του πηγαδιού, έσκυψε και κοίταξε μέσα. Μαγεμένος είδε εκατοντάδες άστρα να λάμπουν στο ασάλευτο νερό.

Άπλωσε το χέρι να τ’ ακουμπήσει –πάντα ονειρευόταν να πιάσει ένα αστέρι–, μα ήταν πολύ βαθιά.

Έφερε τρία φορτηγά χώμα στα χείλη του πηγαδιού. Έβαλε με τον νου του πως επιχωματώνοντας το πηγάδι, θα ανέβαζε τη στάθμη του νερού, μαζί και τ’ άστρα. Τότε θα χαμήλωνε τα χέρια και θα τ’ ακουμπούσε.

Έριξε το χώμα. Τ’ άστρα έσβησαν τελείως στο πηγάδι.

Στο φως της νέας μέρας είδε τον πάτο του πηγαδιού στεγνό. Τότε θυμήθηκε που έλεγε ο παππούς του πως «τα στερεμένα πηγάδια δεν αντιφεγγίζουν άστρα»*.

* Η φράση είναι απ’ το μυθιστόρημα του Στρατή Χαβιαρά «Όταν τραγουδούσαν τα δέντρα», μετάφραση απ’ τα αγγλικά Παύλος Μάτεσις, εκδόσεις Καστανιώτης, Αθήνα 1999, σελ. 21.

Δίχως σώμα

Όταν με πήρε ο ύπνος κι αφού πέρασα στο στάδιο REM, άρχισα να ονειρεύομαι. Σηκώθηκα και απομακρύνθηκα αθόρυβα απ’ το κρεβάτι μου δίχως σώμα. Περπατούσα απαλά σαν γάτα δίχως τα πόδια μου, στιγμές στιγμές υψωνόμουν και πετούσα χαρούμενος πέρα δώθε σαν πουλάκι, μα δίχως φτερά. Έβλεπα ολοκάθαρα τα πάντα γύρω μου δίχως μάτια και χωρίς τα μυωπικά μου γυαλιά. Άκουγα γλυκές μελωδίες δίχως αφτιά. Οσφραινόμουν το μεθυστικό άρωμα των λουλουδιών δίχως μύτη. Γελούσα ξεκαρδιστικά δίχως πρόσωπο. Μιλούσα και τραγουδούσα δίχως στόμα.

Όταν τέλειωσε τ’ όνειρό μου, επέστρεψα στο κρεβάτι μου και μπήκα αθόρυβα στο σώμα μου, που το βρήκα να με περιμένει εκεί υπομονετικά σαν άβουλο.

Τελικά, για να ταξιδέψουμε στον κόσμο των ονείρων δε χρειαζόμαστε περιττά φορτία και βαριές αποσκευές, γι’ αυτό αφήνουμε πίσω το σώμα μας και όλα τα παρελκόμενα όργανά του.

Τεκμήρια

Το πρωί ξύπνησα με μια γεύση πικραμύγδαλου στο στόμα. Ήταν η γεύση του νυχτερινού ονείρου μου. Τα όνειρα έχουν γεύσεις ιδιαίτερες και έντονες. Έχουν και άρωμα ξεχωριστό. Όσο κι αν προσπάθησα, δεν κατάφερα να θυμηθώ τ’ όνειρό μου. Μόνο τη γεύση του είχα στην άκρη της γλώσσας μου.

Κάποιες φορές ξυπνώ με γεύσεις σκινόκαρπου, γαρύφαλλου, μοσχοκάρυδου ή λεμονιού στο στόμα μου. Άλλοτε με αρώματα θυμαριού, ρίγανης ή φασκόμηλου στη μύτη. Σπάνια θυμάμαι τα όνειρά μου. Μα η γεύση και το άρωμά τους είναι εδώ, τεκμήριο ονείρων που πέρασαν και με σημάδεψαν.

Όμως καμιά φορά αναρωτιέμαι αν τελικά ονειρεύομαι όνειρα ή ονειρεύομαι μόνο γεύσεις και αρώματα ονείρων.

*Ο Βασίλης Γεργατσούλης είναι δάσκαλος, φιλόλογος και διδάκτωρ Λαογραφίας. Έχουν δημοσιευτεί 15 βιβλία του. Λαογραφικές μελέτες του και λογοτεχνικά κείμενά του έχουν δημοσιευτεί σε συλλογικούς τόμους και περιοδικά. Έχει βραβευτεί σε πολλούς λογοτεχνικούς διαγωνισμούς.Εργάζεται ως διευθυντής στο 19ο Δημοτικό Σχολείο Νίκαιας.

Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Λογοτεχνικό Δελτίο (τεύχος 28, Δεκέμβριος 2023) το διήγημά μου “Το δέντρο”. Ευχαριστώ τη συντακτική επιτροπή του περιοδικού και ιδιαίτερα τον Αντώνη Χαριστό για τη δημοσίευση.

Εκτός από την έντυπη δημοσίευση, το διήγημά μου έχει αναρτηθεί και στο https://filologikosomilos.com/2023/12/11/%cf%84%ce%bf-%ce%b4%ce%ad%ce%bd%cf%84%cf%81%ce%bf-%ce%b2%ce%b1%cf%83%ce%af%ce%bb%ce%b7%cf%82-%ce%b3%ce%b5%cf%81%ce%b3%ce%b1%cf%84%cf%83%ce%bf%cf%8d%ce%bb%ce%b7%cf%82/?fbclid=IwAR0NaJ6aLbfzJA2WnXPBBT7k-DyDmAAKDs1avU3C_bXddHoaL1GrZyNd1hY

Επίσης, ευχαριστώ για την αναδημοσίευση και τα “Καρπαθιακά Νέα”:

https://www.karpathiakanea.gr/to-dendro-vasilis-gergatsoulis/

καθώς και την ηλεκτρονική εφημερίδα «Ομόνοια» (Φ. 78, 28/12/2023): https://efimeridaomonia.wordpress.com/2023/12/28/f78-15/

Μπορείτε να το διαβάσετε παρακάτω.

ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ (διήγημα του Βασίλη Γεργατσούλη)

Νιώθω να με πνίγει η πόλη. Τον ίδιο βραχνά κουβαλά και η γυναίκα μου. Δεν ξέρω γιατί δεν αποφασίζουμε επιτέλους να μετακομίσουμε κάπου στην επαρχία, να ζήσουμε ανθρώπινα. Εδώ δε μας δένει τίποτα σημαντικό, μόνο η δύναμη της συνήθειας μάς κρατά. Όποτε το φέρνει η κουβέντα, λέμε πως έχουμε εδώ το σπίτι μας και τις δουλειές μας και δεν μπορούμε –τάχα– να τα αφήσουμε. Σιγά το σπίτι, σιγά τις δουλειές! Η ατολμία μας φταίει, όλα τα υπόλοιπα είναι δικαιολογίες.

Όμως επειδή λατρεύουμε και οι δυο τις εκδρομές, πολλά Σαββατοκύριακα που δε δουλεύουμε φεύγουμε με το αυτοκίνητό μας στην εξοχή. Έστω και αυτές οι μικρές αποδράσεις στη φύση κάνουν καλό στην ψυχολογία μας. Το πράσινο έχει μια ανεξήγητη δύναμη· διώχνει τις έγνοιες μας και μας ηρεμεί. Πάντα επιστρέφουμε στην πόλη με βελτιωμένη διάθεση.

Σήμερα φύγαμε πάλι. Εγώ οδηγούσα. Διασχίζοντας έναν αχανή κάμπο σπαρμένο με σιτάρι, ένα θεόρατο δέντρο με πλούσια φυλλωσιά τράβηξε την προσοχή μου. Δεν ξέρω να πω με σιγουριά αν ήταν βελανιδιά, πλάτανος, λεύκα ή καρυδιά… Ούτε η γυναίκα μου γνώριζε το όνομα του δέντρου. Οι περισσότεροι άνθρωποι της πόλης δεν έχουμε μάθει να τα διακρίνουμε, τα λέμε όλα «δέντρα» και ξεμπερδεύουμε. Το δέντρο λοιπόν ορθωνόταν ανάμεσα στα σπαρτά, ψηλό, μόνο, μελαγχολικό. Σταμάτησα το αυτοκίνητο στην άκρη του δρόμου, βγήκαμε και το κοιτούσαμε απορημένοι. Είπα στη γυναίκα μου πως θεωρώ τα δέντρα εξόχως κοινωνικά και συντροφικά και απορώ πώς βρέθηκε τούτο δω κατάμονο κι έρημο στη μέση του κάμπου.

Όμως θα διακόψω εδώ. Δε θα πω περισσότερα για το μοναχικό δέντρο που γνωρίσαμε στην εκδρομή μας. Το ανέφερα μόνο γιατί έγινε αφορμή και θυμήθηκα ένα άλλο δέντρο, δικό μου –αν και νομίζω πως τα δέντρα δεν έχουν ιδιοκτήτες∙ υπάρχουν από μόνα τους, για δικιά τους ικανοποίηση και είναι ακηδεμόνευτα. Θα σας μιλήσω λοιπόν γι’ αυτό το δέντρο που αποκαλώ «δικό» μου, γιατί τ’ αγαπώ περισσότερο απ’ τ’ άλλα δέντρα και το νοιάζομαι.

Εγώ και η γυναίκα μου μένουμε στη λαϊκή συνοικία της πόλης, σε μια παλιά μονοκατοικία, που μας την παραχώρησαν τα πεθερικά μου. Γύρω απ’ το σπίτι μας ορθώνονται πολυώροφες πολυκατοικίες που μας κόβουν τη θέα, τον αέρα, τον ήλιο. Μπροστά στο σπίτι μας έχουμε μια μικρή αυλή και μια μικρότερη πρασιά· θα ’ναι δε θα ’ναι δεκαπέντε τετραγωνικά.

Λίγα χρόνια πριν είχα φυτέψει στην πρασιά μας μια μουριά. Ήθελα να τη μεγαλώσω για να τοποθετήσω στη σκιά της ένα τραπέζι και δυο καρέκλες, ν’ απολαμβάνουμε τον καφέ μας τα καλοκαιριάτικα μεσημέρια εγώ και η γυναίκα μου. Την πότιζα, τη σκάλιζα, τη φρόντιζα… Ήμουν χαρούμενος, γιατί πρώτη φορά είχα ένα δικό μου δέντρο, που το είχα φυτέψει με τα χέρια μου.

Σχεδίαζα να δώσω στη μουριά μου σχήμα ομπρέλας, δένοντας στα τρυφερά κλαδιά της τούβλα και τσιμεντόλιθους για να τα υποτάξω. Την τεχνική αυτή εφάρμοσε με επιτυχία ένας φίλος μου στον κήπο του και είπα να την αντιγράψω. Εκείνος είχε φυτέψει πολλά δέντρα. Έχει μεγάλο κήπο, όχι σαν τον δικό μας. Εγώ φύτεψα στην πρασιά μου μόνο μια μουριά, αυτή για την οποία σας μιλώ.

Ένα βράδυ άκουσα θόρυβο απέξω. Ήμουν κουρασμένος και δε σηκώθηκα απ’ το κρεβάτι μου να δω. Το πρωί διαπίστωσα πως η μουριά είχε φύγει απ’ την πρασιά μας –στο σημείο που ήταν φυτεμένη είχε μείνει μόνο μια βαθιά τρύπα στο χώμα– και είχε ριζώσει σ’ ένα χορταριασμένο οικόπεδο στην απέναντι πλευρά του δρόμου. Απόρησα πώς το έκανε αυτό, γιατί ως τότε πίστευα πως τα δέντρα δεν περπατούν.

Μα δεν αντέδρασα. Προτίμησα ν’ αφήσω να εξελιχθεί το φαινόμενο.

Η γυναίκα μου είχε τρομάξει κι έλεγε να πάμε στην αστυνομία να δηλώσουμε την κλοπή. Της είπα πως δεν υφίσταται κλοπή και πως η αστυνομία δεν έχει αρμοδιότητα να ασχοληθεί με την οικιοθελή μετακίνηση της μουριάς μας.

Από τότε το δέντρο μας μετατοπιζόταν σαράντα με πενήντα μέτρα κάθε βράδυ. Τις μέρες έμενε ακίνητο και παρίστανε πως δεν κατέχει το χάρισμα να περπατά. Μα τις νύχτες όλο ξεμάκραινε απ’ το σπίτι μας. Εγώ και η γυναίκα μου το ψάχναμε τα πρωινά. Πατούσε όπου έβρισκε άχτιστα οικόπεδα, κήπους ή πάρκα. Ένα μήνα αργότερα έφτασε στην άκρη της πόλης, στους πρόποδες ενός κατάφυτου λόφου. Ρίζωσε εκεί, ανάμεσα σε άλλα δέντρα και θάμνους, πεύκα, κουτσουπιές, ελιές, μυρτιές και σκίνα… και δεν ξανακουνήθηκε.

Εγώ, μετά που έφυγε το δέντρο μας, σκέπασα την πρασιά μας με μια τέντα –δεν ήταν η καλύτερη λύση, μα δεν είχα άλλη επιλογή–, δημιούργησα τη σκιά που ήθελα και πίνουμε με τη γυναίκα μου τον καφέ μας τα καλοκαιριάτικα μεσημέρια.

Τη μουριά μας δεν προσπάθησα να τη φέρω πίσω. Είπα με τον νου μου πως είχε κάνει την επιλογή της –έχουν και τα δέντρα δικαιώματα. Πιστεύω πως στον νέο τόπο που έφτασε ζει ευτυχισμένη.

Τα απογεύματα που βγάζω βόλτα τον σκύλο μου, φτάνω συχνά μέχρι το δασάκι και καμαρώνω τη μουριά μου που μεγαλώνει και ομορφαίνει συντροφιά με τ’ άλλα δέντρα.

Αν θέλετε, ελάτε μια μέρα να σας τη δείξω. Ο κορμός της έχει παχύνει αρκετά. Τα κλαδιά της δεν πήραν ποτέ σχήμα ομπρέλας, ανυπότακτα τραβούν ψηλά, γυρεύοντας τα ζεστά χάδια του ήλιου.

Κάπου κάπου ζηλεύω το δέντρο μας. Λέω πως εκείνο είχε την τόλμη και πραγματοποίησε –ακόμη και ενάντια στη φύση του– το όνειρό του, ενώ εμείς –που μας προίκισε η φύση με πόδια και μυαλό– μένουμε ριζωμένοι στην πόλη και βουλιάζουμε μέρα-νύχτα στη μιζέρια μας.

Σας περιμένουμε!

Ευχαριστώ τη συντακτική επιτροπή του λογοτεχνικού ιστολογίου Fractal για τη δημοσίευση του διηγήματός μου “Ουνγκ” στο τεύχος 139 (Σεπτέμβριος 2023). Διαβάστε το στον σύνδεσμο που ακολουθεί:

Διήγημα: “Ουνγκ”

Ευχαριστώ τη συντακτική επιτροπή του ιστολογίου “Ιστορίες μπονζάι” του περιοδικού Πλανόδιον για την επαναδημοσίευση του διηγήματός μου “Το Κοπάδι”. Διαβάστε τον στον σύνδεσμο που ακολουθεί:

Γεργατσούλης Βασίλης: Τὸ κο­πά­δι