Hoe betrek je vrijwilligers in een kwetsbare positie? Voorzitter Jan van de heemkundige kring Wuustwezel vertelt

Het afgelopen jaar is Histories op zoek gegaan naar erfgoedorganisaties die mensen in een maatschappelijk kwetsbare positie kansen bieden door ze te betrekken bij hun vrijwilligerswerking. We stellen jullie graag de mensen en de samenwerkingen voor met tips van uiteenlopende erfgoedorganisaties. We willen jullie hier graag inspiratie, informatie en vooral enthousiasme meegeven voor inclusief vrijwilligerswerk. 

In samenwerking met Buitengewoon Onderwijs (BUSO) Berkenbeek en de gemeente Wuustwezel archiveren leerlingen met een autismespectrumstoornis het archief van lokale verenigingen en de gemeente.

Hoe is het begonnen?

Jan is tijdens zijn voorzitterschap van de heemkundige kring diensthoofd toerisme en erfgoed in Wuustwezel geworden. Zo kwam hij in hun bibliotheek in contact met jonge vrijwilligers met een autismespectrumstoornis. Aangezien de heemkundige kring een oud, papieren archief had, zag de kring dit contact als een mooie kans om een groep jongeren een jaar lang te begeleiden bij de digitalisering van het archief.

Een win-winsituatie 

De leerlingen vinden het werk vaak leuk om te doen en de skills die ze leren komen goed van pas op de arbeidsmarkt. Jan: ‘Een van de studenten die vorig jaar bij ons digitaliseerde heeft nu werk gevonden bij een notaris in Antwerpen waar hij verantwoordelijk is voor de digitalisering van het archief. Er zijn ook een aantal studenten die in verschillende stadsarchieven binnen zijn geraakt om mee te werken aan digitaliseringsprojecten. Dat is plezant om te zien, hé.’

Zonder de hulp van de leerlingen was het de heemkundige kring nooit gelukt om de materialen te digitaliseren. Alleen al van de kring zelf zijn een hele hoop bevolkingsregisters door de leerlingen gedigitaliseerd. Er wordt ook op aanvraag van culturele organisaties in Wuustwezel gedigitaliseerd aangezien de gemeente haar infrastructuur ter beschikking stelt.

Hoe is dat verlopen? Ging dat vanzelf? Hoe ben je tot oplossingen gekomen?

Jan: ‘Nu, het probleem is dat de arbeidstrajectbegeleider vanuit de organisatie geleverd moet worden, dus vanuit de heemkundige kring. Ik merkte dat dit onderdeel elke keer spaak liep.’ De jongeren konden het werk goed aan, maar de communicatie tussen de vaak oudere begeleiders en jonge leerlingen met autisme verliep stroef. ‘De leerling vond dat hij te weinig feedback kreeg over wat hij moest doen, of voelde zich bijzonder zenuwachtig omdat er iemand over zijn schouder aan het meekijken was.’ De vrijwilligers van de heemkundige kring hadden gewoonweg niet genoeg kennis hoe ze mensen met ASS best begeleiden. Onder de term ASS vallen namelijk veel verschillende soorten autisme: dat vereist allemaal een verschillende aanpak.’

Samenwerken werkt 

Samen met het BUSO Berkenbeek en de gemeente hebben ze een alternatief kunnen uitwerken. Voor leerlingen die op 18-jarige leeftijd de normale schoolvakken hebben afgerond, bestaat er een extra jaar vol praktische vakken die ze klaarstomen voor de arbeidsmarkt.

In dat extra leerjaar heeft het BUSO Berkenbeek het vak ‘digitalisering’ in het leven geroepen. De gemeente stelt, met subsidies van het Koning Boudewijnfonds en de provincie, een gemeentelokaal en materiaal ter beschikking. Jan: ‘Ik heb dan het voordeel dat ik ingebed ben in heel het gemeentebestuur hier, want logistiek krijg je daar heel veel hulp van, dat is echt wel nodig.’

Elk jaar komen ongeveer 6  leerlingen 1 keer in de week, samen met een docent, de documenten van de heemkundige kring of de gemeente digitaliseren. Jan is verantwoordelijk voor de aanlevering van nieuw materiaal.

Bij de heemkundige kring zitten ze regelmatig samen om te bekijken wat er eerst gedigitaliseerd moet worden en wie wat bij elkaar gaat zoeken. Daar kruipt aardig wat tijd in waardoor het belangrijk is dat alle vrijwilligers in de heemkring achter het initiatief staan en op een lijn zitten.