OPINIE Marc de Bel: "Ouders en leerkrachten, blijf voorlezen aan uw kinderen"

Ik heb het geluk gehad om meer dan dertien jaar te mogen lesgeven in een vierde klas. Elke week laste ik, naast de lessen begrijpend lezen, een extra uurtje vrij-lezen in. Of liever: drie kwartier zelf lezen, gevolgd door een kwartiertje luisteren, voorlezen of vertellen, om een week van hard werken gepast af te sluiten. Met de opbrengst van het jaarlijkse schooltoneel breidde ik schooljaar na schooljaar onze klasbibliotheek verder uit. De keuze van de boeken die werden aangekocht liet ik grotendeels aan de leerlingen over. Zo belandden er naast de vreselijk saaie, leesdodende boeken die werden aanbevolen door literaire specialisten, die nog nooit een minuut in een vierde klas hadden gestaan en geen jota voeling met die rakkers hadden, ook schitterende verhalen op de almaar meer doorbuigende boekenplanken. Gelukkig maar. Want wat primeerde was leespret. 

De aanstekelijke mond-tot-mondreclame deed de rest. Meer dan driekwart van de kinderen keek echt uit naar dit wekelijkse uurtje waarin ze zich echt vrij konden lezen. Want lezen moet niet alleen leuk zijn, maar ook avontuurlijk, spannend, grappig, griezelig en -voor de al wat rijpere tienjarige dames- ook romantisch. Vraag het hen maar. Dus moeten goeie kinderboeken niet literair zijn, maar avontuurlijk, spannend, grappig, griezelig en romantisch. Die boeken worden dan ook met plezier gelezen. Helaas staan de lijsten met verplichte lectuur voor kinderen en studenten maar al te vaak boordevol met slaapverwekkende, veel te eliteraire boeken. Zodat lezen niet langer plezant is. Ook niet voor jonge ouders en toekomstige jufs en meesters, die dan vaak afhaken en geen boeken meer lezen. Wat jammer is, want wie zelf niet graag leest en bijgevolg geen leesplezier uitstraalt, mist de nodige vonk om de leeslont bij de kinderen aan te steken. 

Als leerkracht of ouder moet je immers ook hier het goede voorbeeld geven. Laten zien hoe heerlijk lezen wel is. Geen fakefun, zoals ze dat in het Amerika van Trump noemen. Maar oprecht en gemeend. Anders lukt het niet. Kinderen zijn niet stom, die hebben zoiets meteen door. Dus lezen kinderen steeds minder, omdat ze thuis niemand meer zien genieten van een boek en helaas ook hun jufs en meesters steeds minder lezen. Veel minder dan tien, twintig jaar geleden. Dat merk ik elke week, als ik in een school of bibliotheek ga vertellen. En de toekomst ziet er niet rooskleurig uit, want in tegenstelling bij onze noorderburen verkopen prentenboeken hier in Vlaanderen voor geen meter meer. Steeds minder ouders lezen voor aan hun kinderen, waardoor andere hobby's de kans krijgen om vrolijk te knabbelen aan de wortels van onze dierbare Vlaamse leescultuur. Ik houd dus mijn hart en pen vast als over tien jaar de resultaten van het nieuwe PIRLS-onderzoek bekend worden gemaakt.

Gelukkig ga ik ook af en toe nog vertellen en voorlezen in scholen waar het wel nog echt ruikt naar leesbeesten. Grote en kleine. Je merkt het meteen aan de hongerige leeslamppretlichtjes in hun ogen en aan hun gevatte reacties. Tienjarigen zijn in tegenstelling tot hun jongere broertjes en zussen al terecht kritisch en erg vatbaar voor humor. Begrijpend lezen/luisteren en mee kopje onder gaan in een verhaal. Zalig. Magisch... Kun je leren. Onder andere door te lezen. Hoe meer, hoe liever. Niet omdat het moet, niet omdat het in het leerplan staat, niet om goeie punten of de eindtermen te halen. Maar gewoon omdat lezen nu eenmaal leuk en verrijkend is. En spannend, grappig, avontuurlijk, griezelig en romantisch. Net als het leven dus. Slechts één lettertje verschil. Je leeft wat je leest.

Want zeg nu zelf: wie wil er niet die mooie, jonge, stoere middeleeuwse ridder zijn? Of de dappere, niet op haar mondje gevallen prinses die de draak verslaat en de prins wakker kust? Of de spits van de Rode Duivels die straks uitgerekend in Rusland het winnende doelpunt scoort en België wereldkampioen maakt?