Bijna 6000 aanbieders van pgb-zorg hebben een strafblad. In sommige gemeenten is bijna 1 op de 10 aanbieders van zorg die met een persoonsgebonden budget wordt gefinancierd eerder veroordeeld. Bovendien blijkt dat aanbieders met een strafblad gemiddeld veel hogere bedragen declareren. "Dat is verontrustend."
De onderzoeksredactie van RTL Nieuws bekeek en analyseerde nieuwe cijfers van overheidsplatform Zicht op Ondermijning. Daarin is voor het eerst een link gelegd tussen aanbieders van zorg via een persoonsgebonden budget en veroordelingen van deze aanbieders in het verleden.
Wat is pgb-zorg?
Bij pgb-zorg kun je als cliënt zelf een zorgaanbieder kiezen, bijvoorbeeld voor verpleging of dagbesteding. Handig als je gemeente geen contract heeft met de aanbieder die jij voor ogen hebt. Maar het persoonsgebonden budget is ook populair onder fraudeurs, zo blijkt uit meerdere onderzoeken en veroordelingen. Zo worden bijvoorbeeld kwetsbare mensen geronseld en voor het karretje gespannen door georganiseerde fraudeurs.
Uit de nieuwe cijfers blijkt dat ruim 4 procent van alle aanbieders in de afgelopen tien jaar veroordeeld is. Voor welke delicten zij zijn veroordeeld, is niet exact bekend. In 660 gevallen was er sprake van een drugsgerelateerde straf en op basis van verschillende onderzoeken is ook bekend dat diverse aanbieders eerder veroordeeld waren voor fraude of oplichting. In totaal hadden 5750 pgb-zorgverleners in 2020 een strafblad.
'Kat op het spek'
Universitair hoofddocent gezondheidsrecht André den Exter van de Erasmus Universiteit noemt de cijfers verontrustend en zorgwekkend. Vooral als zorgverleners eerder gestraft zijn voor zaken als fraude en oplichting. "Dat is de kat op het spek binden, omdat je ze toelaat in een sector waar weinig toezicht is. Dat is vragen om problemen. Dat moet je niet willen. Je moet eigenlijk helemaal geen mensen willen met een strafblad die dit soort zorg aanbieden."
Er gaat veel geld om in pgb-zorg. In drie jaar tijd declareerden de zorgaanbieders met een strafblad voor 400 miljoen euro aan zorgkosten. Uit berekeningen van RTL Nieuws blijkt dat zij gemiddeld hogere bedragen declareren per cliënt dan aanbieders zonder strafblad.
Volgens Den Exter een belangrijk signaal. "Het is niet de bedoeling dat je meer declareert dan er zorg geleverd wordt. Dit is opmerkelijk, het geeft een indicatie dat mensen met een strafblad ook daarna geneigd zijn de fout in te gaan."
Zorggeld naar Bentley
Marinus K. had al een strafblad toen hij in Nieuwegein een zorgbureau begon. En daar ging hij opnieuw de fout in, zo oordeelde de rechtbank in 2021. Volgens de rechter maakte K. van witwassen een gewoonte. Ook kocht hij een Bentley en investeerde hij in een appartementencomplex in Kroatië. Dat deed hij met geld dat bedoeld was voor zorg.
K. kreeg een jaar celstraf opgelegd en moet tonnen terugbetalen. Hij is het daar niet mee eens en is in hoger beroep gegaan. 9 juni wordt de zaak opnieuw behandeld.
In totaal heeft zo'n 4 procent van alle aanbieders van pgb-zorg een strafblad, maar in sommige gemeenten en wijken is dat aandeel meer dan twee keer zo hoog. Zo blijkt in Den Haag bijna 1 op de 10 aanbieders een strafblad te hebben en ook in Rotterdam is het aandeel met 8,9 procent veel hoger dan gemiddeld.
In een reactie zegt de gemeente Rotterdam dat de aanpak van fraude met pgb's hoog op de agenda staat. Zo is in 2022 de zorgverlening bij twaalf aanbieders stilgelegd, omdat zij niet aan de eisen voldeden.
Rotterdam overweegt om aanbieders van pgb-zorg door te lichten met hulp van de Wet Bibob. Die wet geeft overheidsinstanties de mogelijkheid om de achtergrond van bedrijven en personen met wie ze zakendoen te screenen. "We willen er meer bovenop zitten en kijken daarbij ook meer naar de manier waarop georganiseerde misdaad actief is in de zorg", laat woordvoerder Theo Breimer weten.
André den Exter juicht meer toezicht toe. Hij pleitte zelfs al eens voor het afschaffen van het persoonsgebonden budget, omdat er veel mee gefraudeerd wordt. Maar er zijn volgens hem ook minder rigoureuze maatregelen mogelijk.
"Naar mijn idee is er onvoldoende toezicht en onvoldoende capaciteit, zowel bij de inspectie als de gemeente. Een versterking van dat toezicht zou kunnen helpen. Zeker in risicogebieden zou je daar een focus op kunnen leggen en controleren of de zorg ook daadwerkelijk door koosjere zorgverleners wordt verleend."
