Onrendabele dagbesteding Reinaerde Utrecht mogelijk dicht, moet zorg winstgevend zijn?

Van stadsboerderij Eilandsteede in Park Transwijk tot restaurant ZiZo aan de Oudegracht: Reinaerde biedt allerlei vormen van dagbesteding aan mensen die hulp nodig hebben, zoals mensen met een lichamelijke en/of verstandelijke beperking. Vorige maand verstuurde de organisatie een brief naar de familie en begeleiders van cliënten met de boodschap dat er financiële problemen zijn én dat er wellicht locaties gaan verdwijnen of samengevoegd worden.

Welke locaties van Reinaerde mogelijk gaan sluiten, is nog niet besloten. Daarover moet de organisatie zich nog buigen. "We kunnen ons goed voorstellen dat mensen zich zorgen maken over de sluiting of het samenvoegen van dagbestedingsplekken", zegt woordvoerder Joost Hamelynck. "We zorgen ervoor dat er voor iedereen voldoende plek en ruime keus blijft in soorten werk en dagbesteding in Utrecht."

Dit probleem speelt niet alleen bij Reinaerde, zegt Johan van Ruijven van de Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN). "Een groter deel dan we gewend zijn, schreef afgelopen jaar rode cijfers." Daarvoor zijn meerdere redenen aan te wijzen, maar dat er minder cliënten komen opdagen is volgens VGN wel een belangrijke.

Volgens Van Ruijven vloeit dat voort uit de coronacrisis. "Er is toen veel tot stilstand gekomen en dat is sindsdien maar moeizaam weer opgestart. Dat leidt tot hoge kosten voor zorginstellingen. Want veel kosten, zoals bijvoorbeeld personele kosten, lopen gewoon door. Ook als er minder mensen komen."

Hoogleraar ethiek aan de Universiteit Utrecht (UU) Verweij begrijpt dat daarom soms keuzes gemaakt moeten worden. "Efficiëntie, of liever doelmatigheid, moet een rol spelen", legt hij uit. Dat betekent niet dat ieder onderdeel van een zorginstelling winstgevend moet zijn, voegt hij er meteen aan toe. "Ik denk dat in een ziekenhuis bijvoorbeeld de EHBO nooit rendabel is. En dat is oké, want andere onderdelen schrijven wel zwarte cijfers. Samen zorgt dat ervoor dat je een goed ziekenhuis hebt staan."

Want hoe doelmatiger de zorg of de activiteiten zijn, hoe meer goede zorg je kunt bieden. "Dus als van de twintig activiteiten de meeste nog wat opleveren, kun je er misschien nog wel vijf bij hebben."

Die logica geldt volgens hem ook voor Reinaerde. "Hopelijk kijken zij ook op die manier naar al hun activiteiten. Wat mogen we in ieder geval niet verliezen, wat moet overeind blijven? En vervolgens moet je kijken of er voldoende rendabele onderdelen zijn die ervoor zorgen dat je ook de verliesgevende zaken die cruciaal zijn overeind kunt houden."

Bij Ieder(in), een belangenorganisatie van en voor mensen met een lichamelijke handicap, een verstandelijke beperking of een chronische ziekte, kunnen ze zich daar niet in vinden. "Wij begrijpen ook wel dat een gezonde organisatie beter is. Maar nee, marktwerking, efficiëntie en de vraag of dagbesteding wel rendabel is, zou in principe geen rol van betekenis moeten spelen", laat een woordvoerder weten.

Ze zien bij Ieder(in) liever dat er juist meer dagbestedingsplekken komen. "Daar zijn er nu veel te weinig van. Veel mensen hebben geen kans om hun dag zinvol te besteden. Dat is een zorg, zeker als de financiële problemen bij instanties betekenen dat deze mensen er de dupe van zijn."

Verdeelde meningen of niet, Reinaerde gaat in kaart brengen hoe verder te gaan. Dat er daarna nog evenveel dagbestedingsplekken zijn als nu, lijkt onwaarschijnlijk. "Er zijn te veel mogelijkheden voor te weinig mensen. Daar passen we ons aanbod op aan."

Geen enkele locatie wordt daarbij "zomaar" gesloten, belooft de organisatie. Ook helpt Reinaerde mee bij het zoeken naar passend ander aanbod, bijvoorbeeld bij een bedrijf of organisatie in plaats van een zorginstelling. Een goede ontwikkeling, vinden ze bij VGN. "Veel mensen zijn beter af bij een regulier bedrijf. Dat vraagt wel wat van werkgevers en wij zetten ons er voor in hen daarbij te helpen. De voorkeur ligt altijd bij een reguliere baan, tenzij het écht niet anders kan."

Verweij van de UU is het daarmee eens. "Je moet natuurlijk per persoon bekijken wat kan. Maar op het moment dat je zorg kan bieden én iemand beter kan laten deelnemen aan de samenleving, lijkt mij dat een hele goede zaak."