De plannen om de jeugdzorg te verbeteren waren eigenlijk al een heel eind gevorderd. Zeven werkgroepen hadden zich al gebogen over de grote vraagstukken waar de jeugdzorg mee kampt: reikwijdte en preventie; kwaliteit en effectiviteit; toegang; kennis, leren en ontwikkelen; regionalisering; inkoop en administratieve lasten; en data en monitoring.
Bezuiniging
De hervormingsagenda kreeg al een begrotingsopdracht mee. Dit was onder andere de reden dat de kaderleden van FNV uit het overleg stapten – het ging hen te weinig over de inhoudelijke verbetering van de jeugdzorg en te veel over geld.
Extra bezuiniging
Toen kwam het nieuwe kabinet met een onverwachtse extra bezuiniging op de jeugdzorg van 500 miljoen. De gemeenten waren hier zo van ontdaan dat ze de hele hervorming opschortten tot het kabinet deze bezuiniging zou intrekken.
Betreuren
De andere partijen aan tafel (professionals, aanbieders en cliënten) zijn niet gecharmeerd van deze impasse. Peter Dijkshoorn, die als kinder- en jeugdpsychiater de professionals vertegenwoordigt, zegt: “Met heel veel mensen is hier hard aan gewerkt. Onder andere door ervaringsdeskundigen en jeugdhulpprofessionals. Een kabinetsbeslissing leidt nu tot strijd tussen gemeenten en ministerie. Daardoor ligt alles nu weer stil. Deze impasse is te betreuren. De kinderen, jongeren, gezinnen, zorgverleners, maar ook ambtenaren bij gemeenten die verder willen zijn hier niet bij gebaat.”
Praten over zorg
Dijkshoorn vindt dat jeugdhulp meer en meer van overheden en de bureaucratie wordt. “Het aantal regels groeit al een tijd, de bemoeienis van ambtenaren groeit, het aantal ambtenaren wat zich met jeugd bezighoudt groeit. Daardoor moeten controllers in zorginstellingen zich ook steeds meer bemoeien met de zorg. Er gaat steeds meer geld naar praten over zorg.”, zegt hij. “De aanzet van de hervormingsagenda was grotendeels bureaucratisch. Zorginhoud nam en kreeg meer ruimte in het werken aan die agenda, maar dat ligt nu weer stil door ambtelijke, of misschien politieke discussie.”
Staatssecretaris
VNG was niet bereikbaar voor commentaar. VWS laat weten dat staatssecretaris Van Ooijen “met het kabinet in gesprek is over de huidige situatie en ook graag op korte termijn met gemeenten en andere partijen verder om tafel wil over de grote inhoudelijke uitdagingen die spelen in de jeugdzorg.”
Het is met de gehele zorg: beleidsvoerders die niets anders kunnen dan ouwehoeren aan vergadertafels zouden het liefst de zorg regelen vanuit een megalomaan pand aan de zuidas van Amsterdam. En laten uitvoeren door zorgrobots! De bureaucratie krijgt steeds meer de overhand. Er wordt al 40% van het zorggeld aan besteed (van ruim 100 miljard euro per jaar). De jeugd is de toekomst en er blijken steeds meer kinderen te ontsporen die geholpen moeten worden. Wordt tijd dat het kabinet eens de hersens gaat gebruiken! Het is een grof schandaal hoe de zorgsector in Nederland kapot wordt gemaakt en dan maar roepen, dat de zorg het niet aankan. Hoe dom kun je zijn!
Door een manager met een “tablet” in de hand is nog geen patiënt beter geworden!
Met het onderbrengen van de jeugd-ggz in de Jeugdwet is het recht op gezondheidszorg veranderd in de formele plicht tot hulp en zorg aan kinderen en jongeren. Hiermee is een kunstmatige scheiding aangebracht in een grondrecht van de Nederlandse burger.
Ik zie dat dit gegeven tot verschillende aanspraken leidt – en dat in een klein land qua oppervlaktte en inwoneraantal (vergelijk Londen, Parijs, etc).
Op hetzelfde moment dat gouden bergen belovende cowboys zich opdringen, verlaten ervaren zorgaanbieders de jeugd-ggz. Ik zie dat genoemde problemen leiden tot kaalslag in het zorgaanbod, met verstrekkende gevolgen voor de korte, maar vooral ook voor de langere termijn.
Tegelijk constateer ik:
• Een zichzelf overschattende gemeentelijke overheid bij monde van de VNG die destijds met eurotekens in de ogen stond te trappelen om de jeugdzorg in zijn geheel over te nemen,
• een toenemende bestuurlijke drukte op regionaal en gemeentelijk niveau van ambitieuze wethouders en bemoeizuchtige ambtenaren,
• hoofdaannemerconstructies tegen adviezen van menig rapport hierover, dus is deze oplossing in feite alleen het afkopen van de administratieve en daarmee samenhangende beleidsverantwoordelijkheid van gemeenten en een stap terug naar de vorige eeuw,
• maar ook op management- en coördinerend vlak door alle extra schijven, gepaard gaande met legio adviestrajecten op lokaal, regionaal en landelijk niveau (externe bureaus!),
• vele kostprijsonderzoeken in regio’s, dorpen en steden (externe bureaus!),
• evaluaties/onderzoeken (externe bureaus!),
• handleidingen,
• een geldverslindend aanbestedingscircus, met als flagrant voorbeeld Haaglanden met zijn 3 miljoen euro kosten, exclusief de eigen ambtelijke kosten (externe bureaus!).
Hiertegenover staat een lamgeslagen uitvoering die gebukt gaat onder bezuinigingsoperaties, bovenop de 25% korting bij de decentralisatie eind 2014. Steeds wordt er dan maar wat geld toegestopt als pleister op de wonde met nul resultaat, omdat het verdwijnt in een bodemloze projectenput en/of weer wordt besteed aan analyses en/of externe ‘procesbegeleiders’.
In plaats van het wegsnijden dan wel het dichtschroeien van de open wond in de zorg heeft de Jeugdwet en het versnipperde beleid tot op heden alleen maar geleid tot :
• meer opeenvolgende plannen
• meer managementlagen
• meer coördinatieplatforms
• meer strategie
• meer bureaucratie
• meer administratie
en tot:
• minder uitvoeringstijd
• minder aanbieders
• minder keuze
• minder maatwerk
• minder controle
• minder kwaliteit
Wat rest is de vraag of de (potentiële) patiënt in casu het kind, de jongere en de ouders/verzorgers in de jeugd-ggz er nu iets mee is opgeschoten. Volgens mij niet.
NB:
Deze wil ik jullie niet onthouden, te meer daar ik het schokkend vond dit te horen van de Kamerleden die de wetswijziging notabene hebben voorgesteld dan wel hebben ondersteund.
In mijn reguliere ronde langs TK-leden stelde ik ze altijd de vraag wat zij zouden doen als zij een zoon of dochter van 16 jaar zouden hebben, die psychische problemen vertoonde. Het antwoord was van links tot rechts – zonder uitzondering: “Ik zoek zelf een hulpverlener (dus buiten gemeentelijke contracten) en betaal dat zelf”. Op mijn vraag waarom, werd o.a. geantwoord: “Dan blijft het buiten het gemeentelijk circuit…. Als ik dan zei dat ze dus een wetswijziging hebben aangebracht waar ze zelf zeker geen gebruik van zullen maken, sterker nog, er buiten willen blijven, werd beschroomd geknikt.